Z inicjatywy leśników pod hasłem „100 rezerwatów przyrody na 100-lecie Lasów Państwowych” utworzono 6 rezerwatów przyrody.

W dniu 04 grudnia 2024 r.  w Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Białymstoku uroczyście podpisano utworzenie kolejnych rezerwatów na terenie woj.podlaskiego tj.:

• Bartoszycha w Nadleśnictwie Czarna Białostocka
• Łazarz w Nadleśnictwie Knyszyn
• Łosiniany w Nadleśnictwie Krynki
• Wiłkokuk w Nadleśnictwie Pomorze
• Dolina Rospudy w Nadleśnictwie Szczebra
• Bory nad Kanałem Augustowskim w Nadleśnictwie Augustów i Szczebra

Cieszymy się, że Dyrektor RDOŚ Pan Adam Juchnik oraz Regionalny Konserwator Przyrody Pan Adam Bohdan tak pozytywnie odnieśli się do naszego pomysłu i w ten wyjątkowy sposób możemy razem świętować 100 - lecie Lasów Państwowych.

Proces był długi. Najpierw Leśnicy złożyli wnioski o utworzenie wymienionych rezerwatów. Każdy z tych wniosków posiadał merytoryczne uzasadnienie chęci wzmocnienia ochrony danego terenu. Później RDOŚ rozpoczął procedurę ustanawianie.

Nie obyło się bez konsultacji oraz opinii Regionalnej Rady Ochrony Przyrody.

Dotychczas na terenie Nadleśnictwa Pomorze były 4 rezerwaty: Pomorze, Tobolinka, Łempis oraz  Kukle, w środę dołączył do nich Rezerwat Wiłkokuk o powierzchni 103,97 ha Celem ochrony jest zachowanie cennych przyrodniczo torfowisk soligenicznych i nakredowych oraz zróżnicowanych lasów i borów bagiennych wraz ze stanowiskami chronionych roślin szczególnie storczyków.

                        W Nadleśnictwie Pomorze zlokalizowane są 4 rezerwaty przyrody (wszystkie na terenie obrębu Pomorze):

*        Kukle,

*        Łempis,

*        Pomorze,

*        Tobolinka.

            Łącznie ochroną rezerwatową objęto 500,04 ha. Powierzchnia leśna rezerwatów wynosi 444,24 ha, co stanowi 2,95 % powierzchni leśnej nadleśnictwa.    

Rezerwat przyrody „Kukle"

            Rezerwat przyrody „Kukle" powołano Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 24 listopada 1983 roku (M.P. nr 39, poz. 230). Aktualnie obowiązującym aktem prawnym dla tego obiektu jest Zarządzenie z dnia 9 sierpnia 2022 roku Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku.

            Rezerwat zlokalizowany jest w obrębie Pomorze, w oddziałach: 736-737, 774-775, 814-815, 853-856, 890-895, zachodnia granica rezerwatu przebiega po granicy państwa z Republiką Litewską.

            Jest to rezerwat leśny, którego celem ochronnym jest zachowanie swoistych cech krajobrazu oraz naturalnych ekosystemów leśnych, bagiennych i wodnych.

            Powierzchnia rezerwatu wynosi 343,09 ha, w tym powierzchnia leśna 334,24 ha. Obejmuje dolinę rzeki Marychy na jej pięciokilometrowym odcinku, przylegające dwa zatorfione obniżenia z dwoma dystroficznymi jeziorkami oraz fragmenty zalesionych wyniesień otaczających dolinę.

            Rezerwat odznacza się urozmaiconym ukształtowaniem terenu i wysokim stopniem naturalności przyrodniczych elementów – rzeki, rzeźby terenu, szaty roślinnej. Obok roślinności wodnej występującej w rzece i jeziorach, zbiorowisk szuwarowych otaczających rzekę, torfowisk wysokich i przejściowych oraz borów bagiennych okalających dystroficzne jeziorka, występują olsy, łęgi jesionowo-olszowe, bory mieszane torfowcowe, a na otaczających dolinę wyniesieniach – bory sosnowe i bory mieszane. Na torfowiskach wysokich i przejściowych otaczających dystroficzne jeziorka, występuje bardzo licznie rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia oraz kilka innych rzadkich gatunków: bagnica torfowa Scheuchzeria palustris, przygiełka biała Rhynchospora alba, żurawina drobnolistna Vaccinium microcarpum, bażyna czarna Empetrum nigrum, turzyca bagienna Carex limosa. Na obrzeżach zatorfionych dolinek z jeziorkami dystroficznymi występują bory bagienne (Vaccinio uliginosi-Pinetum) z krzewinkowym runem złożonym z bagna zwyczajnego Ledum palustre, borówki bagiennej Vaccinium uliginosum, borówki czarnej Vaccinium myrtillus, z niewielkim udziałem modrzewnicy zwyczajnej Andromeda polifolia i żurawiny błotnej Oxycoccus palustris. W zatorfionej dolinie Marychy występuje las mieszany torfowcowy (Betulo pubescentis-Piceetum) z turzycą życicową Carex loliacea w runie i z bogatą w gatunki warstwą mszystą oraz miejscami ols (Carici elongatae-Alnetum) i łęg jesionowo-olszowy (Circaeo-Alnetum). Wyniesienia otaczające dolinę rzeki zajmują bory brusznicowe (Vaccinio vitis-idaeae-Pinetum) i trzcinnikowo-świerkowe bory mieszane (Calamagrostio-Piceetum). W borach brusznicowych spotyka się w wielu miejscach rośliny podlegające ochronie gatunkowej: sasankę otwartą Pulsatilla patens, pomocnika baldaszkowego Chimaphila umbellata, rzadziej widłaka spłaszczonego Diphasium complanatum, a w trzcinnikowo-świerkowym borze mieszanym występuje licznie tajęża jednostronna Goodyera repens. Nad rzeką w kilku miejscach żyją bobry.

Rezerwat przyrody „Łempis"

            Rezerwat przyrody „Łempis" powołano Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 24 listopada 1983 roku (M.P. nr 39, poz. 230). Aktualnie obowiązującym aktem prawnym dla tego obiektu jest Zarządzenie Nr 35/2011 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 20 grudnia 2011 roku.

            Rezerwat zlokalizowany jest w obrębie Pomorze, w oddziałach: 691-696, około 3 km na południe od wsi Berżniki. Powierzchnia rezerwatu wynosi 132,34 ha, w tym powierzchnia leśna 103,47 ha.

            Jest to rezerwat leśny, którego celem ochronnym jest zachowanie naturalnych ekosystemów leśnych, wodnych i torfowiskowych z rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin i zwierząt, charakterystycznych dla Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego. Obejmuje trzy dystroficzne jeziora, szuwary i otaczające lasy występujące w zatorfionej rynnie polodowcowej.

            Roślinność wodna w jeziorach rozwinięta jest słabo. Występują w nich niewielkie skupienia grzybieni białych Nymphaea alba, grążeli żółtych Nuphar luteum, rdestnic: pływającej Potamogeton natans i przeszytej Potamogeton perfoliatus, żabiścieka pływającego Hydrocharis morsus-ranae. Jeziora okolone są szuwarem kłociowym Cladium mariscus, za którym występuje mszar wysokotorfowiskowy (Ledo-Sphagnetum) ze skarłowaciałą sosną, z runem złożonym z żurawiny błotnej Oxycoccus palustris, wełnianki pochwowatej Eriophorum vaginatum, modrzewnicy zwyczajnej Andromeda polifolia, rosiczki okrągłolistnej Drosera rotundifolia. Warstwę mchów tworzy zwarty kobierzec torfowców. Nieco dalej od jeziora występują torfowiskowe zbiorowiska leśne: bór bagienny (łochyniowy) (Vaccinio uliginosi-Pinetum), sosnowo-brzozowy las bagienny (Dryopteridi thelypteridis-Betuletum pubescentis) i ols (Carici elongatae-Alnetum). Bór bagienny występuje w otoczeniu jeziora Stulpień. Charakteryzuje się on drzewostanem sosnowym i krzewinkowym runem złożonym głównie z borówki bagiennej Vaccinium uliginosum, borówki czarnej Vaccinium myrtillus, bagna zwyczajnego Ledum palustre z niewielką domieszką żurawiny błotnej Oxycoccus palustris i modrzewnicy zwyczajnej Andromeda polifolia. I tu warstwę mchów tworzą głównie torfowce. Dość duże powierzchnie zajmuje sosnowo-brzozowy las bagienny z drzewostanem złożonym z sosny, brzozy omszonej, świerka z domieszką olszy czarnej. W runie obok gatunków borowych: borówki czarnej Vaccinium myrtillus, borówki brusznicy Vaccinium vitis-idaea, widłaka jałowcowatego Lycopodium annotinum występują rośliny olsowe – narecznica błotna Thelypteris palustris, czermień błotna Calla palustris oraz gatunki torfowisk niskich: turzyca błotna Carex acutiformis, turzyca darniowa Carex caespitosa, skrzyp bagienny Equisetum fluviatile, tojeść bukietowa Lysimachia thyrsiflora i gatunki torfowisk przejściowych: siedmiopałecznik błotny Potentilla palustris, bobrek trójlistkowy Menyanthes trifoliata i kilka innych. W warstwie mchów obok licznej grupy mchów brunatnych występują w dość dużej ilości torfowce. Ols zajmuje niewielkie powierzchnie w sąsiedztwie sosnowo-brzozowego lasu bagiennego. Odznacza się on słabo zaznaczoną strukturą kępkowo-dolinkową. Na wyniesieniach otaczających zatorfioną dolinę największą powierzchnię zajmuje trzcinnikowo-świerkowy bór mieszany (Calamagrostio-Piceetum). W drzewostanie obok sosny występuje licznie świerk, a w runie obok borówki czarnej Vaccinium myrtillus, borówki brusznicy Vaccinium vitis-idaea, siódmaczka leśnego Trientalis europaea występują licznie szczawik zajęczy Oxalis acetosella, turzyca palczasta Carex digitata, poziomka pospolita Fragaria vesca, fiołek Rivina Viola riviniana i inne. W północno-wschodniej części rezerwatu występuje bór sosnowy z rzadkimi gatunkami w runie: arniką górską Arnica montana, widłakiem spłaszczonym Diphasium complanatum, głowienką wielkokwiatową Prunella grandiflora i mącznicą lekarską Arctostaphylos uva-ursi. Rezerwat jest też miejscem występowania szeregu gatunków ptaków wodno-błotnych.

Rezerwat przyrody „Pomorze"

            Rezerwat przyrody „Pomorze" powołano Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 24 listopada 1983 roku (M.P. nr 39, poz. 230). Aktualnie obowiązującym aktem prawnym dla tego obiektu jest Zarządzenie Nr 36/2011 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 20 grudnia 2011 roku.

            Rezerwat zlokalizowany jest w obrębie Pomorze, w oddziale 1100, około 2 km na północny wschód od Gib. Powierzchnia rezerwatu wynosi 19,84 ha, w tym powierzchnia leśna 19,78 ha.

            Jest to rezerwat leśny, którego celem ochronnym jest zachowanie najstarszego drzewostanu Puszczy Augustowskiej oraz pozostałości dawnego grodziska. Rezerwat obejmuje fragment lasu z dorodnym ponad 200-letnim drzewostanem sosnowym, występującym na wyniesieniu morenowym. W południowej części rezerwatu, na stromym wzgórzu znajdują się ślady dawnego grodziska. Jest to stanowisko archeologiczne - Grodzisko w Posejnelach zwane górą „Pilikanis". U podnóża wyniesienia płynie naturalnym korytem rzeka Marycha.

            Zbiorowisko leśne, występujące na wyniesieniu ma charakter lasu mieszanego (Corylo-Piceetum). W drzewostanie obok sosny występuje świerk. W dolnym piętrze obok dominującego świerka występuje nielicznie dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata, sosna niekiedy osika. W bujnie rozwiniętej warstwie krzewów dominuje leszczyna. Domieszkę stanowią wiciokrzew suchodrzew Lonicera xylosteum, jarzębina Sorbus aucuparia, trzmielina brodawkowata Euonymus verrucosus, kalina koralowa Viburnum opulus, kruszyna pospolita Frangula alnus i podlegający ochronie gatunkowej wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum. W bogatym runie obok gatunków borowych – borówki czarnej Vaccinium myrtillus, borówki brusznicy Vaccinium vitis-idaea, siódmaczka leśnego Trientalis europaea, pszeńca zwyczajnego Melampyrum pratense, gruszyczki jednostronnej Orthilia secunda występują rośliny lasów liściastych – sałatnik leśny Mycelis muralis, perłówka zwisła Melica nutans, turzyca palczasta Carex digitata, kuklik pospolity Geum urbanum oraz gatunki ciepłolubne, jak dzwonek brzoskwiniolistny Campanula persicifolia, koniczyna dwukłosowa Trifolium alpestre, koniczyna pogięta Trifolium medium, czyściec storzyszek Clinopodium vulgare, turzyca pagórkowa Carex montana. Rosną tu też podlegające ochronie gatunkowej: widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum, pomocnik baldaszkowy Chimaphila umbellata i tajęża jednostronna Goodyera repens. Nad wodą u podnóża wyniesień niewielką powierzchnię zajmuje łęg jesionowo-olszowy Circaeo-Alnetum.

Rezerwat przyrody „Tobolinka"

            Rezerwat przyrody „Tobolinka" powołano Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 31 października 1959 roku (M.P. nr 96, poz. 516). Aktualnie obowiązującym aktem prawnym dla tego obiektu jest Zarządzenie Nr 37/2011 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 20 grudnia 2011 roku.

            Rezerwat zlokalizowany jest w obrębie Pomorze, w oddziałach: 543 i 582, ok. 3,5 km na wschód od wsi Giby. Powierzchnia rezerwatu wynosi 4,62 ha, w tym powierzchnia leśna 1,76 ha.

            Jest to rezerwat wodny, którego celem ochronnym jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych jeziora dystroficznego z pływającymi wyspami pła torfowców. Obejmuje on małe jeziorko oraz otaczające je torfowisko i bór łochyniowy.

            Nad brzegami jezior wykształca się pływający pomost torfowy szerokości 3-5 metrów złożony z kłączy turzyc, bobrka trójlistnego Menyanthes trifoliata i innych, przerośniętych torfowcami. Co pewien czas pod wpływem falowania oraz zamarzania odrywają się fragmenty tego torfowego pomostu i tworzą się pływające wysepki. Na torfowisku występuje licznie rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia oraz rzadkie gatunki torfowiskowe jak: przygiełka biała Rhynchospora alba, turzyca bagienna Carex limosa, bagnica torfowa Scheuchzeria palustris. Torfowisko otacza pierścień boru łochyniowego z bagnem zwyczajnym Ledum palustre i borówką bagienną Vaccinium uliginosum. W jednym miejscu rośnie też bażyna czarna Empetrum nigrum. Ze względu na dużą wartość przyrodniczą torfowiska i prowadzone tam badania naukowe wstęp na teren rezerwatu jest zabroniony. Duże podtopienie torfowiska powoduje, że przy chodzeniu po nim następuje rozrywanie powierzchni torfu i niszczenie występujących tam roślin. Jedna dwudziestoosobowa wycieczka może spowodować nieodwracalne zmiany w torfowiskowej roślinności. Można natomiast wygodnie obserwować jezioro wraz z otaczającym torfowiskiem z wyniesienia sąsiadującego z rezerwatem od strony wschodniej.