Wydawca treści
Ochrona lasu
Wytyczne z zakresu ochrony lasu oparto na następujących podstawach:
- wytyczne Instrukcji Urządzania Lasu z 2023 roku,
- wytyczne Instrukcji Ochrony Lasu z 2023 roku,
- ustalenia Narady Techniczno-Gospodarczej.
Ocena zdrowotnego i sanitarnego stanu lasu
Nadleśnictwo Pomorze położone jest w północno-wschodniej części województwa podlaskiego i obejmuje swoim zasięgiem północną części Puszczy Augustowskiej. Obszar ten jest jednym z rejonów o najniższym stopniu zagrożenia imisjami przemysłowymi. Na jego terenie nie istnieją zakłady przemysłowe będące głównym źródłem zanieczyszczeń. Jedynie lokalne kotłownie oraz zanieczyszczenia z gospodarstw wiejskich powodują emisję związków do atmosfery.
Zagrożenie lasu przez czynniki abiotyczne
Największym potencjalnym zagrożeniem dla lasów Nadleśnictwa Pomorze jest ryzyko wystąpienia huraganowych wiatrów lub trąb powietrznych. Huraganowe wiatry, oprócz wyrządzania bezpośrednich szkód, są czynnikiem osłabiającym drzewostany. Uszkodzenia koron, pni, strzał oraz systemów korzeniowych powodują bardzo szybkie zasiedlanie drzew przez szkodniki wtórne. Wichury o dużym nasileniu, powodujące znaczne szkody
w drzewostanach, występowały na terenie nadleśnictwa między innymi w latach 1996, 2000, 2002. Poczynając od roku 2004 rozproszone szkody od wiatrów występują praktycznie corocznie.
Kolejnym istotnym zagrożeniem drzewostanów jest okiść, czyli mokry przymarzający śnieg, łamiący gałęzie i całe drzewa. Zjawiska takie występowały np., w latach 1996, 2001.
Istotny wpływ na stan sanitarny i zdrowotny drzewostanów mają powtarzające się co parę lat susze powodujące obniżenia poziomu wód gruntowych. W ostatnim czasie susze dotykające lasy Nadleśnictwa Pomorze wystąpiły w latach 1992-1995, 2000-2003 i 2005-2006.
Zagrożenie lasu przez czynniki biotyczne
W Nadleśnictwie Pomorze prowadzona była stała kontrola stanu sanitarnego lasu mająca na celu prognozowanie zagrożeń. Wzmacniano naturalną odporność ekosystemów leśnych, między innymi poprzez dostosowanie składu gatunkowego drzewostanów do warunków siedliskowych oraz zwiększania ich zróżnicowania przez wprowadzanie jak największej ilości gatunków drzew i krzewów domieszkowych.
Powtarzające się cyklicznie upalne lata z małą ilością opadów i bezśnieżne zimy,
a także lata deszczowe i śnieżne zimy powodują duże wahania poziomu wód gruntowych. Takie zjawiska powodują osłabienia drzewostanów co w efekcie prowadzi do zamierania drzew, rozwoju korników, a nawet może być przyczyną gradacyjnego wystąpienia owadów. Przeciwdziałanie skutkom takich niekorzystnych zjawisk w Nadleśnictwie Pomorze polega na zwalczaniu populacji kornika drukarza poprzez wyznaczanie i usuwanie drzew trocinowych, stosowanie metody rotacyjnej, wywóz z lasu i korowanie drzew zasiedlonych. Pomocniczo wykładano pułapki klasyczne i feromonowe.
Drzewostany świerkowe rosnące na torfach w których nastąpiło znaczne obniżenie poziomu wody zostały znacznie osłabione. Tak znaczne osłabienie drzew było bezpośrednią przyczyną, nie notowanego do tej pory gradacyjnego wystąpienia miechuna świerkowca Physokermes piceae. Szkody spowodowane przez miechuna wystąpiły na powierzchni około 202 ha. w tym na powierzchni około 99 ha zaszła konieczność usunięcia obumarłych drzew.
W nadleśnictwie przeprowadza się jesienne poszukiwania szkodników sosny oraz kontrolę występowania brudnicy mniszki. Nie stwierdzono zagrożenia ze strony tych owadów.
Zagrożeniem w skali nadleśnictwa są grzyby (huby i opieńka), powodujące znaczne uszkodzenia w odziomkowej części drzew. Prowadzone jest mechaniczne zwalczanie grzybów poprzez wyrywanie i niszczenie zasiedlonych drzewek w uprawach. W szkółce wykonywano profilaktycznie zabiegi ochronne przed osutką i mączniakiem dębu.
Niekorzystne znaczenie ma zjawisko zamierania dębów. W Polsce obserwuje się je od lat czterdziestych ubiegłego wieku. Zjawisko to ma charakter cykliczny i jest związane ze specyficznym układem pogodowym powtarzającym się co kilkanaście lat. Za pierwotną przyczynę choroby uważa się niskie temperatury i niedobór wody, powodujące osłabienie drzew. W „latach suchych" najsilniej cierpią dęby rosnące na żyznych, ciężkich, gliniastych glebach, które uniemożliwiają rozwój głębokich systemów korzeniowych i dotarcie do wód gruntowych.
Istnieje także teoria, że przyczyną zamierania dębów jest letnie i zimowe zatykanie naczyń przez tzw. korki powietrzne (embolizm), powstające w wyniku zmian stosunków wodnych, suszy i zimowych mrozów oraz zaburzeń w przewodzeniu wody.
Osłabione niedoborem wody drzewa stają się podatne na atak owadzich szkodników wtórnych (głównie opiętków). Kolejnym ogniwem choroby jest zasiedlenie tkanek przez patogeny grzybowe (np. opieńka).
Zalecane działania ochronne:
- zmniejszenie lub rozproszenie ryzyka hodowlanego,
- dostosowanie składu gatunkowego drzewostanów do siedlisk,
- stosowanie przebudowy drzewostanów z wykorzystaniem wielogatunkowej warstwy podszytowej,
- korygowanie planów hodowlanych podczas każdej rewizji urządzeniowej,
- maksymalne wykorzystywanie lokalnego materiału genetycznego,
- stosowanie przedplonów, kęp gatunków liściastych szybkorosnących, np. z klonów, budowanie wielogatunkowych dolnych warstw drzewostanu (rozpraszanie ryzyka hodowlanego),
- przyspieszanie pędzenia dębu metodami hodowlanymi poprzez wysadzanie dębu w towarzystwie gatunków konkurencyjnych,
- odnawianie dębu dużymi kępami o luźnej więźbie (rzędy z dębami co 5 m) w otoczeniu gatunków pionierskich i opiekuńczych.
Na terenie nadleśnictwa występuje zjawisko zamierania jesionu powodowane przez Heterobasidion annosum, obserwuje się również zamieranie olszy. Zjawisko to jest monitorowane, prowadzone są badania prowadzone przez placówki naukowe mające na celu opracowanie środków przeciwdziałania.
Ochrona lasu przed zwierzyną płową
Szkody powodowane przez zwierzynę stanowią problem w utrzymaniu dobrej jakości upraw i młodników w nadleśnictwie. Głównymi ich sprawcami jest łoś, jeleń i sarna.Liczne badania wykazały, że przy dużym przegęszczeniu łowisk, żadne zabezpieczające środki techniczne nie są skuteczne. Dotyczy to również grodzenia upraw i stosowania środków odstraszających, gdyż zwierzyna zmienia tylko miejsce żerowania. Ustalenie na właściwym poziomie stanu dużych roślinożerców prowadzi do zmniejszenia szkód w młodym pokoleniu lasu.Jedną z przyczyn wzrostu szkód jest ograniczenie bazy żerowej, w tym powierzchni otwartych.W bezpośrednich działaniach ochronnych w pewnym zakresie mogą być stosowane indywidualne środki zabezpieczające sadzonki przed zgryzaniem i spałowaniem,
a więc zabezpieczanie chemiczne repelentami, stosowanie osłonek oraz palikowanie. Jednak w miejscach szczególnie penetrowanych przez zwierzynę jedynym skutecznym zabezpieczeniem jest grodzenie upraw, które powinno być stosowane w stałych ostojach zwierzyny, a także wszędzie tam, gdzie jest obawa o skuteczność innych metod zabezpieczania. Poza grodzeniem upraw należy stosować metodę biologiczną, w której, między innymi, zagospodarowanie łowisk powinno zmierzać do poprawy bazy żerowej, czyli do zmiany ekologicznego krajobrazu lasu.
Plan ochrony przeciwpożarowej
Plan ochrony przeciwpożarowej opracowano w oparciu o § 103 i § 104 Instrukcji urządzania lasu, posługując się wytycznymi Instrukcji ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych, Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów,
a także innymi przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej. Zawiera on analizę zagrożeń wynikających ze stanu środowiska leśnego, w powiązaniu ze stwierdzonymi
w ostatnim dziesięcioleciu pożarami, a także sposobami zapobiegania pożarom i metodami ich zwalczania. Należy go traktować jako dokument pomocniczy do wykorzystania przez nadleśnictwo przy opracowaniu corocznych planów operacyjnych, zwanych ,,Sposobami postępowania na wypadek pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia dla obszarów leśnych".
Zagrożenie pożarowe lasu
Pod pojęciem zagrożenia pożarowego lasu rozumie się zaistnienie takich warunków, przy których możliwe jest powstanie pożaru w środowisku leśnym.
Najistotniejszymi czynnikami wpływającymi na stan zagrożenia pożarowego lasu są:
– warunki meteorologiczne, w tym przede wszystkim: temperatura powietrza, wilgotność względna powietrza, opad atmosferyczny, zachmurzenie, promieniowanie słoneczne;
– wilgotność pokrywy gleby, szczególnie jej martwych składników, na którą wpływ mają warunki meteorologiczne;
– możliwość pojawienia się bodźców energetycznych zdolnych do inicjacji pożaru (np. ognisko, niedopałek papierosa, nieugaszona zapałka);
– rodzaj leśnych materiałów palnych: skład gatunkowy i wiek drzewostanu, obciążenie ogniowe (ilość biomasy przeliczona na jednostkę powierzchni, wyrażona w kg/m2 lub t/ha), ich struktura, skład chemiczny i właściwości fizyczne (zdolność pochłaniania wody - nasiąkania i przesychania).
Całość lasów nadleśnictwa została zakwalifikowana do II kategorii zagrożenia pożarowego (średnie zagrożenie pożarowe).
Zaliczenia do kategorii zagrożenia pożarowego dokonano zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 09.07.2010 roku (Dz. U. Nr 137 poz. 923).
Analiza sytuacji pożarowej w minionym okresie gospodarczym
W minionym okresie gospodarczym na terenie Nadleśnictwa Pomorze miały miejsce
4 pożary lasu na łącznej powierzchni 0,65 ha. Przeciętna wielkość pożaru wynosiła 0,16 ha. Przyczyną powstania pożarów było nieostrożne obchodzenie się z ogniem.
Najnowsze aktualności
Uwaga na Kleszcze
Uwaga na Kleszcze
Dzięki krótkiej i łagodnej zimie ze snu budzą się już kleszcze. Warto przypomnieć sobie jak się od nich chronić i co robić w przypadku ugryzienia.
CO JEST DLA CZŁOWIEKA NAJWIĘKSZYM ZAGROŻENIEM W LESIE? – wbrew pozorom i opiniom pytanych o to ludzi, wcale nie czyhająca na leśnej ścieżce żmija, nie wściekłe lisy, nie zły niedźwiedź lub wilk, ani też spadające z drzew suche gałęzie! Paradoksalnie najniebezpieczniejszym zwierzęciem jest ledwo dostrzegalny gołym okiem, mały pajęczak –KLESZCZ!
W Polsce ok. 20% kleszczy jest nosicielami bakterii Borrelia burgdorferii, a każdego roku zaraża się nią ponad 3 500 osób. Poza tym pasożyt ten roznosi wiele innych ciężkich chorób, groźnych dla zdrowia a nawet życia ludzi i zwierząt.
Choć o kleszczach ostatnimi laty mówi się dużo, to chciałbym jeszcze raz przypominać podstawowe informacje o tym gatunku – jego biologii, przenoszonych przez niego chorobach oraz sposobach zabezpieczania się przed ugryzieniem.
CZAS KLESZCZA
Najbardziej ostrożni powinniśmy być wczesną wiosną, latem i jesienią. Koniec kwietnia to okres wzmożonej aktywności kleszczy. Te najbardziej niebezpieczne postacie stadialne kleszczy aktywizują się przy temperaturze 7-10 st. C.
Największą aktywność kleszcze wykazują od kwietnia do czerwca oraz od września do października, jednak ze względu na zachodzące zmiany klimatyczne (ciepłe zimy, wilgotne lata), aktywność kleszczy w niektórych rejonach jest stała przez cały rok. Rozwojowi kleszczy sprzyja wysoka temperatura i wysoka wilgotność powietrza. Łagodna zima oraz wilgotne lato to również czynniki małej umieralności kleszczy, co zwiększa ich liczebność oraz tempo ich rozprzestrzeniania się.
Kleszcze przyciąga biały kolor, ciepło, ruch powietrza i zapach kwasu masłowego w pocie. Kiedy wyczują zapach człowieka lub zwierzęcia, spadają na ofiarę i szukają odpowiedniego miejsca do wkłucia. Ponieważ na część chorób przenoszonych przez kleszcze nie ma lekarstwa, najlepszą metodą uniknięcia problemów ze zdrowiem jest profilaktyczne unikanie zakażenia.
ZABEZPIECZANIE SIĘ
Podstawowymi sposobami ochrony przed kleszczami i przenoszonymi przez nie chorobami są:
• odpowiedni ubiór (wysokie buty, długie spodnie (z nogawkami włożonymi do butów), bluza z długim rękawem, okrycie głowy),
• unikanie siadania, leżenia na trawie i pod krzewami,
• stosowanie długodziałających preparatów odstraszających kleszcze na skórę i ubranie,
• staranne oglądanie ubrania po wyjściu z miejsc, gdzie mogą występować kleszcze,
• dokładne przeglądanie powierzchni ciała oraz wczesne i ostrożne usuwanie kleszcza ze skóry (pamiętaj o tym, aby szczególnie dokładnie obejrzeć dziecko).
Nie zapominajmy również o zwierzętach, zwłaszcza jeśli spacery miały miejsce w rejonach szczególnie niebezpiecznych, na obszarach występowania dużych populacji kleszczy (lasy liściaste, wysokie trawy, krzewy). W przypadku zwierząt w ramach profilaktyki, również warto stosować preparaty odstraszające kleszcze.
GDY UGRYZIE
Samo wkłucie się kleszcza nie jest niebezpieczne! Niebezpieczne staje się wówczas, kiedy kleszcz jest zakażony, a nasz organizm daje pierwsze, niepokojące objawy. Bezpośrednim skutkiem ugryzienia przez kleszcza są zmiany skórne w miejscu ukłucia, w postaci odczynu zapalnego o różnym nasileniu. Pasożytowanie kleszczy może wywołać też ogólnoustrojowe reakcje organizmu i toksykozy (wstrząs, porażenie kleszczowe), powstające pod wpływem substancji biologicznie czynnych wprowadzonych ze śliną kleszcza do krwioobiegu żywiciela.
Szczególnie niebezpieczna sytuacja występuje wówczas, gdy dochodzi do zakażenia patogenami (bakterie, wirusy) powodującymi choroby. Do najbardziej niebezpiecznych zaliczamy: boreliozę, kleszczowe zapalnie opon mózgowych i mózgu (KZM) oraz gorączki plamiste, babeszjozę i anaplazmozę. Największą zapadalność na te choroby odnotowuje się na terenach województwa: podlaskiego, warmińsko – mazurskiego i dolnośląskiego.
Po ukąszeniu przez zakażonego kleszcza, wirusy dostają się do krwioobiegu żywiciela już w momencie ukłucia, natomiast krętki – do 72h (najwięcej bakterii przenika po 24 godzinach żerowania). To dlatego tak ważne jest jak najszybsze usunięcie pasożyta ze skóry.
W przypadku wystąpienia któregoś z objawów po ukąszeniu kleszcza, należy najszybciej zgłosić się do lekarza:
- Przy zakażeniu krętkami – pojawia się rumień wędrujący (w 50 - 90% przypadków).
- Przy gorączce plamistej – pojawia się rana ze strupem w miejscu ukłucia z towarzyszącym rumieniem i powiększeniem węzłów chłonnych.
- Przy babeszjozie i anaplazmozie – występuje gorączka powyżej 38°C.
- Przy kleszczowym zapaleniu opon mózgowych i mózgu – poprzedzona okresem bezobjawowym trwającym od 4-28 dni I faza choroby przebiega z objawami grypopodobnymi. Następnie choroba przechodzi w ok. 8 - dniowy powtórny okres bezobjawowy, po czym rozpoczyna się II faza choroby w postaci: wysokiej gorączki, zaburzeń świadomości, śpiączki, zaburzeń psychicznych, oczopląsu, światłowstrętu, bólów głowy i wymiotów.
Jedyną formą ochrony przez kleszczowym zapaleniem opon mózgowych i mózgu (KZM) jest szczepienie!
Szczepi się wg schematu: I dawka, II dawka (1-3 miesięcy po pierwszym szczepieniu) i III dawka (9-12 miesięcy po drugim szczepieniu). Najkorzystniej jest rozpocząć szczepienia w okresie zimowo - wiosennym. Jeśli I dawka szczepionki zostanie podana w okresie letnim, zaleca się podanie II dawki szczepionki już po 2 tygodniach od pierwszego szczepienia w celu osiągnięcia jak najwyższego miana przeciwciał! Po zakończonym cyklu szczepień podstawowych zalecane jest przyjmowanie co 3 lata dawki przypominającej. Przechorowanie KZM daje trwałą odporność organizmu na ponowne zakażenie wirusem KZM.
Przechorowanie boreliozy nie chroni przed ponownym zachorowaniem!!!
JAK SKUTECZNIE USUNĄĆ KLESZCZA?
Kiedy już dojdzie do ukłucia przez kleszcza należy go jak najszybciej usunąć, ponieważ im dłuższy czas żerowania, tym większe prawdopodobieństwo zakażenia patogenem.
Kleszcze możemy usuwać sami - specjalistycznymi przyrządami dostępnymi w aptekach lub pęsetą albo zdać się na fachową pomoc personelu przychodni lekarskiej.
Nigdy nie należy kleszcza: wyciągać „gołymi" palcami, zgniatać, wyciskać, przypalać, smarować kleszcza tłuszczem (masło, oliwa). Są to substancje, które odcinają dopływ powietrza kleszczowi – wówczas kleszcz się dusi i wymiotuje, wydalając do krwi żywiciela krętki (Borrelia burgdorfeii).
Po wyjęciu kleszcza trzeba dokładnie oczyść i zdezynfekuj miejsce ukłucia wodą utlenioną. Usuniętego kleszcza należy zawinąć w np. papierowy ręcznik i skutecznie spalić lub utopić. ➢ Po ukąszeniu należy stale obserwować miejsce ukąszenia, przez ok. 30 dni oraz zwracać uwagę na ewentualne zmiany skórne: zaczerwienienie, obrzęk. W razie potrzeby, należy koniecznie skonsultować z się z lekarzem._
